για τον Henri

Toν αγαπούσα. Πολύ. Τον αγαπώ ακόμη δηλαδή. Ο Henri Cartier Bresson , ο γνωστός, σε ειδικούς και μη, φωτογράφος, πέθανε την προηγούμενη Δευτέρα σε ηλικία 95 ετών.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα σκεφτεί ποτέ πως θα μπορούσε να ζει ακόμη και έτσι τον θεωρούσα πεθαμένο από καιρό. Ήταν η αγάπη που νιώθεις για κάποιον που νιώθεις πνευματική συγγένεια. Όταν τον ανακάλυψα, σε κάποια φάση στο 2 έτος της Αρχιτεκτονικής που, όπως επέτασσε ο άγραφος κανόνας για τους φοιτητές της ηλικίας μου, ασχολούμουν με τη φωτογραφία, άλλαξε ο τρόπος που έβλεπα τον κόσμο. Φωτογραφίες, βιβλία, κείμενα, εκθέσεις...και η «αποφασιστική στιγμή».

Το σημαντικότερο πράγμα που μου έμεινε ήταν η άποψη του για τη φωτογραφία: η περίφημη « αποφασιτική στιγμή» (the decisive moment αγγλιστί). Ποτέ δεν ήθελα να πιστέψω ότι η φωτογραφία ήτανε μόνο μια συμφωνία καλού κάδρου, προσεκτικά μελετημένων φωτοσκιάσεων ή χρωμάτων. Μου φαινόταν καθαρά αυτιστικός τρόπος αντιμετώπισης. Ήμουνα πάντα υπέρμαχη της σημασίας του αντικειμένου της φωτογράφησης. Της στιγμής που κάνεις το κλικ. Του εκπαιδευμένου ματιού και του ενστίκτου από πίσω του, που βλέπει, και ξαφνικά, εκείνη την «αποφασιστική στιγμή» λέει: Τώρα! Την έφραση αυτής της σκέψης, που υπήρχε εντελώς ανοργάνωτα στο μυαλό μου την βρήκα σε αυτόν τον άνθρωπο. Ο Bresson υποστήριζε ότι η αποφασιστική στιγμή, διαθέτει και το κατάλληλο κάδρο, και τις αντιθέσεις, και τις φωτοσκιάσεις...στην ουσία τα πάντα. Και το μήνυμα που μόνο τα μεγάλα έργα τέχνης μπορούν να εκπέμπουν σε πολλά επίπεδα, ανεξαρτήτως από τον παρατηρητή τους.

Γιατί με επηρέασε τόσο πολύ αυτό; Έχω την αίσθηση πως η «αποφασιστική στιγμή» δεν αναφέρεται μονάχα στη φωτογραφία. Νομίζω ότι απεικονίζει έναν τρόπο σκέψης. Δεν είναι ανάγκη δηλαδή να είναι όλα μελετημένα μέχρι την τελευταία φρικτή λεπτομέρεια για να πάει κάτι καλά. Συνήθως δε, τότε δεν πάει καλά γιατί του λείπει αυτό το κάτι άλλο, η φρέσκια ματιά, η μοναδικότητα. Χρειάζεται η αναμονή για τον κατάλληλο χρόνο (περί timing ο λόγος) και ένα έμπειρο μάτι (εδώ βάζεις και άλλες λέξεις αν θέλεις: ένστικτο; εμπειρία; ταλέντο; ... ότι πιστεύει ο καθένας τέλος πάντων). Προσέξτε δε πως βγαίνει και κάτι ακόμη από αυτό: ο φωτογράφος, δεν δυσανασχετεί από το τυχαίο. Δεν το κυνηγάει. Το αγκαλιάζει και το υποστηρίζει. Απλώς από τα διάφορα τυχαία αυτός θα επιλέξει αυτό που του κάνει. Η ετοιμότητα και η επιλογή αυτή είναι η πιο σημαντική.

Τι άλλο να πει κανείς; Φοβάμαι ότι θα κουράσω και μερικά πράγματα βαθιά προσωπικά δεν μπορούν να μεταφερθούν καλά όταν γράφονται, όσο και να προσπαθήσεις. Ελπίζω να μην τα αλλίωσα μόνο.

Τέλος, μερικά πορτρέτα, έτσι για τη γεύση.