urban #1

(σημείωση: το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε ως απάντηση σε μια συζήτηση που είχε ανάψει με το blog varometro. Tα κείμενα στα οποία ανφέρομαι, επειδή έχουν αλλάξει link από τότε που γράφτηκε το κείμενο -το varometro, άλλαξε διεύθυνση, έγινε και πατέρας, πολύ θέλει?, θα τα βρείτε πλέον εδώ)

Αγαπητέ, έφτασε το πλήρωμα του χρόνου να απαντήσω κανονικά σε αυτά που με ρώταγες. Άργησα, αλλά ήθελα να το κάνω με κέφι.

Λίγα γενικά είπαμε και προηγουμένως. Για να συνεννοούμαστε όμως, κάτσε να ξεκαθαρίσουμε πρώτα για τι μιλάμε: τι είναι η πολεοδομία.
Πολεοδομία είναι μια ενασχόληση που στην ουσία συγγενεύει επικινδύνως με το επάγγελμα «Θεός». Πολλά δημιουργικά επαγγέλματα έχουν τάσεις τέτοιες αλλά εδώ επειδή μιλάμε για σχεδιασμό μεγάλης κλίμακας, που επηρεάζει ζωές ανθρώπων σε πολλά επίπεδα(κοινωνικός αποκλεισμός, εγκληματικότητα, οικονομία κλπ) εύκολα ξεφεύγεις. Σε αμέσως ανώτερα σκαλοπάτια βρίσκεται η χωροταξία, στην οποία ο σχεδιασμός γίνεται σε επίπεδο πολεοδομικού συγκροτήματος(που χου Μεσόγεια), νομού, περιφέρειας, χώρας, Ευρώπης κλπ. Αν αναρωτιέσαι μήπως κάθε πολεοδόμος και χωροτάκτης κρύβει μέσα του έναν καταπιεσμένο Ναπολεόντα, δεν πέφτεις πολύ έξω.
Για να γίνω ακριβής, ως πολεοδόμος μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα τις εξής ενασχολήσεις:

α. Κατόπιν παραγγελίας/διαγωνισμού of course, να πιάσεις ένα χάρτη, και να σχεδιάσεις πάνω σε χωράφια και ραχούλες, μια νέα πόλη, εκ του μηδενός. Φυσικά, δεν χαράζεις μόνο γραμμούλες, αλλά και υποδομή. Από δρόμους, λεωφόρους και λιμάνια, μέχρι κόμβους, μετρό, δίκτυο λυμάτων, ύδρευσης -και εκεί πρέπει φυσικά να αναγνωρίσεις το μη-θεικό της φύσης σου και συνεργαστείς με άλλους ειδικούς-. Ορίζεις και τις χρήσεις γης(κατοικία, εργασία, βιομηχανία, εμπόριο), όχι με λέξεις μονάχα, αλλά το σχέδιό σου τις γεννάει από μόνο του σε μεγάλο βαθμό. Γι’αυτό και πρέπει να σκέφτεσαι λιγάκι προτού τραβήξεις τη γραμμούλα σου. :)
Ο τομέας αυτός λόγω φύσης έχει γεννήσει πολλές ουτοπικές προτάσεις. Πόλεις που περπατάνε, πόλεις που είναι βυθισμένες στη θάλασσα, που πετάνε, πόλεις αχανείς και κλειστές σαν δωμάτια(dystopia)και πολύ δούλεμα.


ARCHIZOOM non-stop city 

Οι θεωρίες του Le Corbusier (και γενικότερα του μοντέρνου κινήματος), περί η φουνξιοναλισμού πάτησαν και εδώ. Το νέο υλικό called μπετόν(μάλλον οπλισμένο σκυρόδεμα :Ρ) έδινε νέο αέρα στους οραματιστές εκείνης της εποχής, που φροντίσανε να το συνδέσουνε με πολιτικές ιδέες στα σπάργανα τότε(σοσιαλισμός).


Le Corbusier _ plan for a town with 3 m inhabitants 

αγαπημένο βιβλίο τύπου α: αόρατες πόλεις
ελληνικό παράδειγμα τύπου α:
Πράξη:ο αρχιτέκτονας Κανδύλης έχει σχεδιάσει το μισό Πακιστάν, Μασσαλία, Nimes. (Μάταια ψάχνω φωτό...)
Ουτοπία: Ο Τάκης Ζενέτος(θέατρο Λυκαβηττού, πρόσοψη Φιξ, σχολείο στον Αγ.Δημήτριο-Μπραχάμι κ.α), έχει κάνει το ’69 σχέδια για μια ηλεκτρονική πόλη, στην οποία τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα ήταν υπερανεπτυγμένοι. Η πόλη θα άφηνε άθικτη τη γη και θα στηριζόταν σε μεταλλικές κολόνες(κατά τη γνώμη του αυτό ήταν πιο οικολογικό). Οι κάτοικοι θα μετακινούντο από συνοικία σε συνοικία εναερίως και προς τη γη με ασανσέρ.

β. Το αυτό, σε μικρότερη κλίμακα όμως: σε επίπεδο περιοχής. Ας πούμε Ψυχικό, ή Φιλοθέη, που ρώταγες. Στην κλίμακα αυτή εμπίπτουν και πολεοδομικές προτάσεις για την περιοχή(κλειδί για την ανάπτυξη και το μέλλον της Αθήνας) του Ελαιώνα ( η περιοχή ανάμεσα σε Κηφισό, Ιερά Οδό και τι άλλο είναι ανατολικά δεν θυμάμαι – ο Ταύρος;) καθώς και του Ελληνικού. Πολεοδομικά φιλέτα γης και δη το πρώτο ένεκα γειτνίασης με το κέντρο και τα υποβαθμισμένα δυτικά προάστια.

γ. Προτάσεις για μικρότερης(;) κλίμακας επεμβάσεις/αναβαθμίσεις: πλατείες, πεζόδρομους, αλλαγές χρήσης γης κ.α.

Ελπίζω να διαφώτισα ελαφρά το περί τίνος πρόκειται. Οπτικά φυσικά, στο τέλος πάντα θα καταλήξεις με ένα σχέδιο. Μπορεί να είναι ο γνωστός oρθοκανονικός μπακλαβάς, που άρχισε από την αρχαία Μίλητο, έφτασε στο Μanhattan και συνεχίζει, pattern που συχνά σνομπάρεται λόγω απλότητας, αν και εμένα προσωπικά με διευκολύνει όταν επισκέπτομαι ή ζω σε μια τέτοια πόλη. Μπορεί όμως και να είναι κάτι άλλο, πιο περίπλοκο, με κύκλους ή ότι φανταστείς, αρκεί να μπορείς να υποστηρίξεις ότι για κάποιον λόγο είναι καλύτερο. Το Ψυχικό και η Φιλοθέη που αναφέρεις, είναι παραδείγματα τέτοια. Στην ουσία αποτελούνται από 2/3 κύκλους(οι πλατείες τους) που σαν βότσαλα στη λίμνη, δημιουργούν επάλληλους αλληλοτεμνόμενους κύκλους (οι δρόμοι που λέγαμε).

συνεχίζεται