ο πλάνητας/the wanderer/flaneur

σημειώσεις από τη διάλεξη MEDITARRANEAN / ARCHITECTURE + INFORMATION TECHNOLOGIES, Τετάρτη 10/11, αμφιθέατρο ραδιοφωνικού σταθμού 9.84, Γκάζι

Το πάνελ αποτελούνε ο Antonino Saggio(ιταλός αρχιτέκτονας με βιβλίο που ασχολείται με το θέμα της διάλεξης), ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Ι.Τσουκαλάς, 3 αρχιτέκτονες καθηγητές του ΕΜΠ(ένας σχεδόν εντελώς άσχετος με υπολογιστές/Μωραίτης, ένας υπερσχετικός/Παπαλεξόπουλος και ένας διανοούμενος-φίρμα/Κούρκουλας-βλ και νέο μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς), ένας αρχιτέκτονας καθηγητής στον Βόλο (μέγας παπάρας κατ’εμέ: Τζιρτζιλάκης) καθώς και η ειδικότητα που έλειπε πάντα από μια τέτοια στρογγυλή τράπεζα: ένας ψυχαναλυτής! Ο τύπος ονομάζεται Νίκος Σιδέρης, είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και δηλώνει ότι ασχολείται με τον χώρο και πως αυτός έχει επηρεάσει/διαμορφώσει ψυχολογικά τους ανθρώπους.

Στην αρχή δεν μου γεμίζει το μάτι. Μιλάει με μια άλλη γλώσσα, όλο ψυχαναλυτικούς όρους, ζητάει έξυπνα και χουμοριστικά συγνώμη για αυτό, προσπαθεί να απλουστεύσει για να γίνει κατανοητός. Γενικά δεν έχω διάθεση να σημειώνω σε διαλέξεις. Βαριέμαι. Αλλά τώρα θέλω. Ιδού μερικά από αυτά που τσίμπησα. Αποκομμένα, το ξέρω, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Εξάλλου και αυτός ως bullet points έθιγε πράγματα, χάριν άρξης συζητήσεως.


 

περί Μεσογείου:
Η Μεσόγειος είναι μια αγκαλιά, μια κλειστή θάλασσα. Μια αγκαλιά που φεύγεις από αυτήν, περιπλανιέσαι και στο τέλος γυρίζεις πίσω. Ίσως και μόνο για να πεθάνεις. Είναι μια μητρική αγκαλιά, όχι ερωτική(όπως είναι η θάλασσα για τις κουλτούρες της Άπω Ανατολής). Υπό την έννοια των μετακινήσεων μέσα της, του δικτύου που δημιουργεί, είναι μια πυκνή θάλασσα.
Το μεσογειακό φαντασιακό(ορολογία, I know) χωρίζεται σε δύο πράγματα: Την ένωση και την παροδική απομάκρυνση. Τη γη και το νερό, αν μιλάμε για στοιχεία της φύσης. Το ρίζωμα και την περιπλάνηση.

Το ρίζωμα, αντιτίθεται στον ξεριζωμό, στο θάνατο. Συνδέεται με τη γέννηση, με το θηλυκό στοιχείο. Με τη μάνα.

Η περιπλάνηση είναι υπόθεση τον ανδρών. Σε όλους τους μύθους ο άνδρας φεύγει, εξερευνεί, αλλά νιώθει νόστο. Έχει στόχο την επιστροφή.

Αρχέτυπο αυτού του συμβολισμού που συναντάται σε πολλές μεσογειακές κουλτούρες μπορούμε να πούμε ότι είναι η Οδύσσεια. Ο –άνδρας- Οδυσσέας τριγυρνάει στο νερό, με νόστο για την επιστροφή και η –γυναίκα- Πηνελόπη περιμένει στη γη. Στην Οδύσσεια, ακόμη και το συζυγικό κρεβάτι τους, είναι χτισμένο, ακίνητο, πάνω σε έναν κομμένο κορμό δέντρου. Η γη, το ρίζωμα.

περιπλάνηση:
Η περιπλάνηση είναι το κύριο χαρακτηριστικό του Μεσογειακού ανθρώπου. Ακόμη και στο μυαλό. Αυτό που λέμε «χάζεμα». Διανοητική περιπλάνηση. Με το βλέμμα στο κενό, να τρέχουν οι σκέψεις. Έννοια παρεξηγημένη συχνά –και υποτιμημένη. Η Ανατολή γέννησε τον διαλογισμό, η Δύση την ψυχανάλυση, η Μεσόγειος το «χάζεμα». (!) Γέλια ανακούφισης από όλη την αίθουσα. Αποενοχοποίηση για τόσες ώρες χαζέματος...

αρχετυπικός μεσογειακός χώρος:
Ένας χώρος με σκιερή υγρασία δίπλα σε μια θάλασσα φωτός και ζέστης. Τυπική εικονογραφία: ο πλάτανος με τη βρύση και η παραλία με τα δέντρα πίσω της, στο φυσικό περιβάλλον, το patio (αίθριο) στο κέντρο της μεσογειακής κατοικίας, προσομείωση των προηγούμενων από τον άνθρωπο.

Μεσόγειος και information technologies:
Σήμερα η Μεσόγειος έχει χάσει αυτή τη σημασία που είχε κάποτε ως κέντρο του κόσμου. Ο ψυχαναλυτής, βλέπει στα νέα μέσα ένα σύγχρονο τρόπο περιπλάνησης, αντίστοιχο με αυτόν του Οδυσσέα. Στα δίκτυα των επικοινωνιών, τα αντίστοιχο των δικτύων μεταφορών, πολιτισμικών ανταλλαγών, ταξιδιών του παρελθόντος. Μια νέα δυνατότητα περιπλάνησης, επικοινωνίας, ταξιδιού.
Ένας ασώματος ψυχικός νομαδισμός.

έγραψε ο ψυχίατρος!