Tuesday, March 15, 2005

μητρόπολη #5

Και ΠΩΣ θα αγαπήσουμε την πόλη μας?

Xα! Ιδού η απορία. Υπάρχει απάντηση? Γίνεται να «αγαπήσεις» κάτι ετσιθελικά? Εγκεφαλικά? Να δώσεις εντολή και (ΤΣΑΚ! – μαγεία) αυτό να συμβεί? Και αν τελοσπάντων υπάρχει απάντηση στην ερώτηση υπάρχει μόνο ΜΙΑ απάντηση?

Πρωτού εκπέσω εντελώς στα χωράφια της αμπελοφιλοσοφίας, ας το πάρω αλλιώς μπας και βρω άκρη. Ας αφήσω το ΠΩΣ στα μαγικά χέρια της ίδιας της μητρόπολης, στο κέφι και την παιδεία των κατοίκων της και –εν μέρει- και στο απροσδόκητο: το τυχαίο γεγονός. Αυτά όχι από διάθεση για τρίπλα, μα όταν μιλάμε για μια «ερωτική» σχέση δεν σκοπεύω να κάνω το λάθος να καταλήξω σε συνταγή. Εξάλλου κανένας έρωτας δεν έχει κανόνες. Ούτε συνταγές. Αλλιώς δουλεύει για σένα, αλλιώς για μένα. Κάπως έτσι όμως θα πάω από το ΠΩΣ στο ΤΙ. Τι αγαπάς σε μια πόλη? Λογικά το «είναι» της, αυτό που της δίνει τον ιδιαίτερό της χαρακτήρα. Ποιο είναι το «είναι» της λοιπόν? Τι συνιστά το είναι της?

α. Τα κτίριά της?
Παρατηρείστε εδώ το κύριο sport των περισσότερων τουριστών: sightseeing, κύρια κτίρια, μουσεία κλπ… τα landmarks δηλαδή. Τι είναι το landmark –ή αλλιώς και τοπόσημο ελληνιστί-? Κάτι σημαντικό ιστορικά(Τοίχος Βερολίνου), κατασκευαστικά(Empire State Building), κάτι που ξεχωρίζει λόγω ύψους(ουρανοξύστες ή πύργοι τηλεπικοινωνιών βλ. Torre Del Colserrola, Barcelona), λόγω μιας ιδιομορφίας(κεκλιμένος πύργος Πίζας), κάτι σημαντικό κοινωνικά(δημόσιοι χώροι τύπου πλατεία Αγ. Μάρκου Βενετίας ή αγορές τύπου Κωνσταντινούπολης ή Μιλάνου), κάτι με μια περίεργη ιστορία πίσω του(πύργος κόμη Vlad Tepes ή αλλιώς Drakul στη Ρουμανία), κάτι με παγκόσμια εκπαιδευτική παρακαταθήκη(πχ. μουσεία - Λούβρο) … something borrowed, something blue κλπκλπ

β. Οι άνθρωποί της?
Παρατηρείστε εδώ το κυριότερο sport των περισσότερων ταξιδευτών: μετά από εξονυχιστική μελέτη για τον τόπο προορισμού, επισκέψεις σε bars, αγορές(όχι για shopping όμως), κουβέντες με ντόπιους, μύηση στην «καθημερινή ζωή» της πόλης, τον ιδιαίτερο πολιτισμό της -αν γίνεται αυτό φυσικά μέσα σε λίγες μέρες...χμμμ-.

Καθόλου φυσικά δεν με χαλάνε ούτε οι πρώτοι, οι τουρίστες (που συνήθως η β κατηγορία αμέσως κατακρίνει), ούτε οι δεύτεροι, οι ταξιδευτές (που συνήθως η α κατηγορία δεν μπαίνει στον κόπο να πληροφορηθεί την ύπαρξή τους). Το νόημα είναι ότι και οι μεν και οι δε, βιώνουν μια άλλη πόλη. Διαφορετική μεταξύ τους. Και πολύ διαφορετική από αυτή που βιώνουν φυσικά οι μόνιμοι κάτοικοί της. Και έτσι ας φύγουμε από τα μάτια του «ξένου» για να πάμε στα μάτια του ντόπιου. Κατηγορία τρίτη:

γ. Τίποτα από όλα αυτά ή όλα αυτά μαζί?
Παρατηρείστε εδώ τους μόνιμους κατοίκους. Αυτοί, είτε θα είναι ζαλισμένοι από την καθημερινότητα και δεν θα βλέπουν τη μύτη τους (οι περισσότεροι Αθηναίοι, δεν έχουν ανέβει στην Ακρόπολη λόγου χάρη, παρόλο που είναι μπροστά στη μύτη τους συνεχώς, π.χ. κάτι σαν τα γυαλιά που ψάχνει ο Κωνσταντάρας και τα φοράει ας πούμε), είτε, μια μικρή μειοψηφία, θα είναι το μίγμα των κατηγοριών α και β συν κάτι: αστική γεωγραφία + ανθρωπογεωγραφία + κάτι.
Τι είναι το κάτι? Χμ... νομίζω ότι είναι η ενσυνείδητη μύηση στη «μυθολογία» της πόλης. Η οποία αποτελείται κατ’εμέ από τρεις επιμέρους μυθολογίες. Τη «μυθολογία της καθημερινότητας» (το να ξέρεις το τάδε μαγαζί/τρύπα με κουμπιά κοντά στην Καπνικαρέα, τα καλύτερα κουλούρια τα κάνει ο τάδε κουλουρτζής στην Ομόνοια κλπ), την «προσωπική μυθολογία» (στον τάδε δρόμο τον πρωοτείδα, κάτω από αυτό στο στέγαστρο ήμουν όταν έμαθα ότι πέθανε ο τάδε κλπκλπ) και την αστική μυθολογία… αυτό που λέμε urban legends.

Περί αστικής μυθολογίας λοιπόν αυτή η σειρά των post….Οι αρχιτέκτονες, οι πολεοδόμοι, χωροτάκτες προφανώς και δεν είναι μάγοι. Ναι, έχουν ευθύνη όμως. Και η πόλη προφανώς και είναι πρωταρχικά οι άνθρωποί της. Μα είναι ΚΑΙ το δομημένο περιβάλλον της. Γιατί αυτά τα δύο αλληλεπιδρούνε. Το αστικό περιβάλλον ζωντανεύει μέσα από τους κατοίκους. Αυτοί αποφασίζουν τι θα γίνει και πως θα γίνει, αυτοί θα το αγκαλιάσουν και θα το χρησιμοποιήσουν ή θα το αφήσουν να περιπέσει στην αχρηστία(δεν υπάρχει χειρότερο «πακέτο» για αρχιτέκτονα/πολεοδόμο btw...γεννάει όμως ταινίες τύπου «Clockword Orange» ή «Mulholland Drive» -να και κάτι καλό-). Kαι η υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος προέρχεται από την αδιαφορία μας για αυτό. Από την έλλειψη αγάπης μας απέναντι στην πόλη. Και ποια πόλη δηλαδή? Χέστηκα για την πόλη. Είναι έλλειψη αγάπης και αδιαφορία απέναντι στον εαυτό μας. Γιατί εμείς είμαστε η πόλη. Και εμείς αδιαφορούμε για την εαυτό μας και συνήθως δεν τον αγαπάμε καθόλου. Μα καθόλου. Για αυτό νομίζω ότι πρέπει να γίνουμε εγωϊστές. Ναι εγωϊστές! Μα όχι σε ατομικό επίπεδο. Σε συλλογικό επίπεδο(προσοχή, δεν μιλάω για ελληνοπρεπείς αρχαιολατρικές εκδηλώσεις με αναβίωση της χλαμύδας και του σανδαλιού…:Ρ). Έχουμε «στεγνώσει» από αγάπη για την πόλη μας. Και έχουμε ξεχάσει ότι ό,τι δίνεις παίρνεις. Στο Βερολίνο όμως το έχουν μάθει καλά το μάθημά τους.

Ξανασκέφτομαι λοιπόν το Βερολίνο τέσσερα χρόνια μετά. Η εμπειρία μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση και ελπίζω να την αποτυπώνω όπως της αξίζει, γιατί συνήθως τότε ακριβώς είναι που παρασύρεσαι και γράφεις μαλακίες. Η μάλλον γράφεις τόσο εσωτερικά που αδυνατεί κάποιος να σε παρακολουθήσει. Η πατίνα του χρόνου δεν δείχνει να έχει αφαιρέσει από την μαγεία(και την αδρεναλίνη) του νυχτερινού city crawling τίποτα, αναρωτιέμαι όμως για το αντίθετο: μήπως τα πράγματα έχουν καλλωπιστεί στο μυαλό μου. Αν έχω υπερβάλει στο γεγονός. Η αναζήτηση του σκιώδους Greenwitch bar του Cookie θυμίζει -τώρα που το σκέφτομαι- κάτι από Eyes Wide Shut του Kubrick όλη αυτή η διαδικασία, αν και δεν ήταν members club. Αυτή ήταν η δύναμή του. Η τελετή μύησης ήταν η ίδια η αναζήτηση στο Βερολίνο, οι συνεχείς σου ερωτήσεις προς τους περαστικούς ή τους απέναντι στο άλλο bar που έκατσες, το δόλωμα, η ανακάλυψη του -περιφερόμενου- στη νυχτερινή μητρόπολη δισκοπότηρου… η αίσθηση πως ανήκεις στο λίγους, αυτούς που ξέρουν. Μα και πως όλοι εσείς προαγόσασταν άγραφα σε «μυημένους», σε καλοδεχούμενους μιας πόλης, που σου αποκάλυπτε τα μυστικά σπλάχνα της. Και μιλάμε για μια πόλη με τόση κατασκοπεία, στρατό και πολιτική αναμπουμπούλα, είχε και πολλά μυστικά και καλά κρυμμένα. Και που κάποτε ένας τοίχος την χώρισε στα δυο. Και το γκρέμισμά του την ένωσε. Μα αν δεν ήταν οι κάτοικοή της να την αγκαλιάσουν και να θέλουν να την επανασυγκολήσουν, δημιουργώντας νέα, κοινά πλέον landmarks, τόσο στο υλικό(Potsdamer Plats, θόλος Reichstag), όσο και στο φαντασιακό(η μυθολογία που λέγαμε…π.χ. Greenwitch), διαιρεμένη θα παρέμενε ουσιαστικά ακόμη και σήμερα.

Υ.Γ.: Και όλα αυτά με αφετηρία ένα bar με ιδιόρρυθμο ιδιοκτήτη! lolololol!

|

4 Comments:

At 3/16/2005, Blogger Old Boy said...

Προσπάθησα ανεπιτυχώς να στείλω το comment αυτό στο "μητρόπολη #4", όπου και κολλούσε καλύτερα. Τέλος πάντων, ελπίζω να σταλεί αυτή τη φορά.

"Η διακριτική ικανότητα, η ανάλυση της αντίληψης που σου επιτρέπει να βρίσκεις πάντα κάτι καινούργιο σε περιβάλλοντα που οι περισσότεροι θεωρούν στατικά είναι ένα σπάνιο ταλέντο.
Οι πιο ατάλαντοι από μας ταξιδεύουμε.".
Συμφωνώ απόλυτα με αυτές τις σκέψεις και τις θεωρώ κλειδί, όχι μόνον για το ΠΩΣ θα αγαπήσουμε την πόλη μας, αλλά και για το πως θα αγαπήσουμε -ή εν πάση περιπτώσει θα γνωρίσουμε βαθύτερα- τους ανθρώπους γύρω μας και τη ζωή εν γένει. Είναι κάτι που μου αρέσει να αποκαλώ "Κόλπο του Φεντερίκο". Είχα διαβάσει στο παρελθόν μια συνέντευξη του Φελλίνι που έλεγε ότι κάθε μέρα παρατηρεί τον κόσμο με τα μάτια ενός παιδιού που απορεί και εκπλήσσεται, σαν να βλέπει τα πράγματα για πρώτη φορά. Η φράση του αυτή μου εντυπώθηκε και με τα χρόνια προσπάθησα να αποκτήσω κι εγώ αυτό το χάρισμα, να κάνω στον εαυτό μου αυτό το δώρο, να αποκτήσω δηλαδή διαφορετικό τρόπο θέασης του κόσμου γύρω μου. Συχνότατα δεν το επιτυγχάνω, το ξεχνάω, είμαι χαμένος στις σκέψεις μου και δεν κοιτάζω στα αλήθεια αυτά που βλέπω. Υπάρχουν όμως κάποιες φορές που κατορθώνω να εφαρμόσω το κόλπο του Φεντερίκο. Εδώ λοιπόν τα ταξίδια μπορούν να βοηθήσουν ιδιαίτερα. Τα ταξίδια σε άλλους τόπους γίνονται διττώς λυτρωτικά αν, εκτός από τις νέες παραστάσεις και εμπειρίες που μας προσφέρουν, κατορθώσουν να εκπαιδεύσουν το βλέμμα μας, ώστε επιστρέφοντας στην πόλη που κατοικούμε να διατηρήσουμε την εγρήγορση του βλέμματός μας, να μην απωλέσουμε την περιέργεια του ταξιδιώτη, να κρατήσουμε την ίδια προδιάθεση έκπληξης στις καθημερινές μας διαδρομές από το σπίτι προς τη δουλειά και αντίστροφα. Αν είτε με τη βοήθεια των ταξιδιών, είτε και χωρίς αυτά, με την καθημερινή προπόνηση, πάψουμε να έχουμε το βλέμμα μας προσωρινά ή μόνιμα απενεργοποιημένο και αρχίσουμε να παρατηρούμε στις καθημερινές διαδρομές μας την πόλη , ωσάν να μας έκρυβε εκπλήξεις, τότε θα διαπιστώσουμε ότι όντως κρύβει εκπλήξεις και ότι πίσω από την πόλη που θεωρούσαμε ότι ζούμε, κρύβεται μια άλλη πόλη. Αγαπήσιμη.

 
At 3/16/2005, Blogger evee said...

old boy κατ'αρχήν να διευκρινήσω κάτι πρακτικό: είδα το comment σου στο #4 και αναρωτιόμουν που είναι η συνέχεια... Υπάρχουν δυο τρόποι σχολιασμού στο blog αυτό. Τα σχόλια του blogger και του Haloscan. Aυτό γίνεται για να μην χαθούνε κάποια comments σε παλιά posts, τότε που δεν έπεζε ακόμη το σύστημα σχολιασμού του blogger. Tο haloscan δεν επιτρέπει πάνω από κάποιους χαρακτήρες τη φορά, πράγμα που συνήθως σε "κόβει". Προτίμησε τα σχόλια του blogger, όπως έκανες σε αυτό το post.

Eπί της ουσίας: το comment σου με πάει ένα βήμα παραπέρα και κολλάει με το post που ετοιμαζόμουν να ανεβάσω τώρα. Δεν ξέρω αν έχει σημασία να ταξιδεύουμε μακριά απαραίτητα. Οι ποικιλία στις προσλαμβάνουσες παραστάσεις έχει εξαιρετική σημασία, μα ίσως και ο πίσω δρόμος από το σπίτι που μένουμε, να έχει να μας προσφέρει πράγματα εξίσου σημαντικά με ένα ταξίδι στην Παταγονία. Και πιο εντυπωσιακά, κρίνοντας από το γεγονός ότι είναι τόσο κοντά(faraway so close). Ίσως όμως και όχι. Εξαρτάται τι "κοιτάς" και τι "βλέπεις". Το "Κόλπο του Φεντερίκο" νομίζω είναι το κλειδί.

 
At 4/17/2011, Blogger papalagi said...

Την καλησπέρα μου, πέρα για πέρα!
Είδα - διάβασα αρκετά το blog σου, έχει να γράψεις από το 09, σου συνέβει κάτι; Ελπίζω να είσαι καλά!
Για την Αθήνα ήθελα κάτι να πω, υπάρχουν πολλά ν' αγαπήσεις. Να πω μερικά από αυτά:
Την κεντρική κρεαταγορά - ιχθυαγορά της Αθηνάς και τους κάτω δρόμους, με τα μπακίρια, τα εργαλεία, τα μπαχαρικά! και τη σαφή αίσθηση ότι είμαστε στην Ανατολή!
Τα Αναφιώτικα από την επάνω μεριά και την Πλάκα από την Ηφαίστου και κάτω με τα παλιά έπιπλα, τις γραβούρες, τους δίσκους βινυλίου, τα όμορφα νεοκλασικά και τα πολλά καφέ - ταβερνάκια της.
Την παλιά πόλη Ψιρή, Γκάζι και Μεταξουργείο με τα άπειρα ουζερί, κλαμπ και αίθουσες τέχνης.
Το Θησείο και ο μεγάλος πεζόδρομος - βόλτα από Μετρό Ακρόπωλη μέχρι Μοναστηράκι και Σύνταγμα!
Τα Θρυλικά Εξάρχεια με τις άπειρες ομάδες και στέκια - συλλογικότητες που συνεδριάζουν και συνελευσιάζονται κάθε μέρα.
Το Κολωνάκι με τις Γκαλερί, τα ωραία βιβλιοπωλεία, τα καφέ και τα μαγαζιά του.
Αυτά το ολίγα!...

Καλά να είσαι!
Αντώνης Χατζηθωμάς

 
At 4/27/2011, Blogger evee said...

καλησπέρα!

όλα καλά, ευχαριστώ πολύ
Από ένα σημείο και μετά έχασα το ενδιαφέρον μου για το blogging.

Το πέρασμα του χρόνου, η απαιτητική φύση των posts που συχνά έγραφα, πολλή δουλειά και εξελίξεις στα προσωπικά είναι οι κυριότεροι λόγοι. Αν αλλάξω γνώμη θα επανέλθω.

ευχαριστώ πολύ ξανά,
να είσαι καλά

 

Post a Comment

<< Home