βάλσαμο

Απόψε το βράδυ, στις 7, θα μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής ο Νίκος Βαλσαμάκης για το έργο του. Τον μεγάλο (σε έργο και ηλικία) αρχιτέκτονα έχω την τιμή να τον έχω δει άλλες δυο φορές από κοντά. Τη μια σε μια διάλεξη στο πρώτο έτος. Που δεν πολυθυμάμαι γιατί τότε δεν πολυκαταλάβαινα περί τίνος πρόκειται. Θυμάμαι αμυδρά ότι μίλαγε καλά, αλλά δεν ήταν και κανένας μεγάλος ρήτορας. Η δεύτερη ήταν όταν μας είχανε πάει με το Πολυτεχνείο επίσκεψη στο σπίτι του στη Φιλοθέη. Το σπίτι ενώ ήταν μπροστά μας, δεν το βλέπαμε! Στόματα να χάσκουνε και ένα αυθόρμητο "αααα" από όλους μόλις άνοιξε η πόρτα της οδού Νιόβης! Αποκάλυψη. Όλος ο τοίχος τζάμι απέναντι. Με θέα την Αθήνα! Οι έντονες αντιθέσεις στο εσωτερικό δεν μας βοήθησαν να βγάλουμε αξιοπρεπείς φωτογραφίες, εμείς τα στραβάδια που τραβάγαμε φωτό σαν εκστασιασμένοι γιαπωνέζοι. Ο ίδιος στη γωνία με τη γυναίκα του, απαντούσε σιγανά σε ερωτήσεις. Λίγα λόγια. Έδειχνε σεμνός άνθρωπος.

Ποιός είναι ο Νίκος Βαλσαμάκης; Οι φήμες διίστανται μόνο ως προς την κατηγοριοποίησή του. όχι ως προς την ποιότητά του. Οι επικριτές του λένε ότι ποτέ δεν είχε προσωπικό ιδίωμα("τέλειος μιμητής" ήταν μια χαρακτηριστική έκφραση που άκουσα). Όταν ήταν στα επάνω του ο μοντερνισμός, θα νόμιζες ότι χαλαρά χτίζει στην Ελλάδα ο Mies. Όταν ήταν το μεταμοντέρνο, απόλυτο μεταμοντέρνο (πολλά ξενοδοχεία, κατοικίες, κεντρικά τραπεζών). Επενδύσεις, κολώνες, χρώματα παλ... Όταν ο πελάτης ήθελε ρουστίκ (τι γελοίος όρος!..δεν είναι τυπικά αρχιτεκτονικός, αλλά αναφέρομαι σε αυτά τα "τύπου χωριάτικο κύριε Νίκο μου"), φανατικά ρουστίκ. Μα όλοι, επικριτές και θαυμαστές συμφωνούν σε ένα: ότι και να έχει κάνει το έχει κάνει εξαιρετικά! Υποδειγματικά.

Αντικειμενικά είναι ένας άνθρωπος κοντά 80 χρόνων πλέον με πολλά βραβεία και διεθνείς διακρίσεις στην πλάτη του, αν λέει κάτι αυτό.

Αστός αρχιτέκτονας, άρχισε τη δουλειά του με πολυκατοικίες. κυρίως στη Βασιλίσσης Σοφίας και στο Κολωνάκι. όταν λέμε πολυκατοικίες, δεν φανταζόμαστε αυτές. Όψεις και κατόψεις όχι σωρηδόν τυποποιημένες και επαναλαμβανόμενες. Αυτή της οδού Σεμιτέλου είναι χαρακτηριστική αυτής της περιόδου.



Η άλλη, των 60s στη λεωφόρο Κηφισίας, εξαιρετική. "Πολυκατοικία για εργένηδες" η αρχική της ονομασία!!




Υποκειμενικά μιλώντας όμως, δεν μπορώ να ξεκολλήσω τόσα χρόνια μετά την πρώτη φορά που την είδα, από τη βίλα στην Ανάβυσσο.





Όποιος έχει δει το αρχετυπικό Farnsworth House του Mies Van Der Rohe θα αναγνωρίσει την ελεύθερη κάτοψη, τα ατέλειωτα υαλοστάσια, τα πανέλα και τα ελεύθερα έπιπλα στο χώρο που ορίζουν τις χρήσεις: καθιστικό, υπνοδωμάτιο, τραπεζαρία. Όχι ότι δεν είχε προλάβει ήδη ο Philip Johnson να κάνει μια σχεδόν ακριβή απομίμηση , χωρίς καμμιά μα καμμιά αίσθηση ντροπής. Δεν ξέρω .. αυτός ο Johnson μου τη σπάει εντελώς! Aντίθετα ο Βαλσαμάκης έχει κάνει εντελως άλλο πράγμα, προσαρμοσμένο σε άλλο τοπίο, με άλλες κλιματικές συνθήκες... Τεσπά, μη μπείτε όμως στον κόπο να ψάξετε στην Ανάβυσσο την -τότε- οικία Λαναρά. Αντίθετα με το αρχέτυπο, της έχουν αλλάξει τα πέταλα. Όποιος την αναγνωρίσει κερδίζει. Τι? Ε, κάτι θα βρούμε αν και εφόσον.

Μετά τον μοντερνισμό λοιπόν έκανε και άλλα όπως προείπα. Τα τελευταία χρόνια όμως, έχω την εντύπωση πως επανήλθε στη γνωστά του καθαρή δυναμική. Χώρια από κάτι βίλες στα βόρεια και νότια προάστια,



αυτό που μου αρέσει για την λιτότητα και τη συγκρατημένη μνημειακότητά του , είναι το λευκό κτίριο μηχανογράφησης της Εθνικής Τράπεζας(νομίζω), στην άνοδο της λεωφόρου Μεσογείων, στο ύψος του Χολαργού.

Anyway, κρίμα που έχω πάλι δουλειά σήμερα μέχρι αργά και δεν θα πάω. Ελπίζω να τον προλάβω κάπου αλλού κάποια άλλη στιγμή. Είναι φειδωλός σε διαλέξεις βλέπετε.