ορεσίβιο λεξικό

-ή μια ώρα με λίγο τσίπουρο και τον Άρη(*)-

καθημερινότητα
κανταρέλα (μάλλον ιταλικής προέλευσης) : κομβόι, ο ένας πίσω από τον άλλον
παζαρόξ(υ)λα : (σύνθετο), ξύλα κομμένα για πούλημα στο παζάρι
ζουμπουχλιάζω : κάνω αλοιφή, λιώνω (π.χ. θα σε ζουμπουχλιάσω = θα σε λιώσω)
σκούπρο : σκουπίδι (μεταφορικά: άνθρωπος χαμηλής –υπο- στάθμης)
παταγούδιασα : κρύωσα
μπούντιασα : παταγούδιασα
απόρρ(ι)χνω: αποβάλω
λάρωμα : ξάπλωμα, ηρεμία
καλτσερά: εσώρουχα, ασπρόρουχα (π.χ. πήγε να πλύν’ τα καλτσερά στο ποτάμι = πήγε να πλύνει τα εσώρουχα στο ποτάμι)
τα πέρα δώθε: τα πράγματα καθημερινής χρήσης
ζγκαϊδός: αλλήθωρος
καταϊ΄ς : κατά-γής, κάτω
αργανέλα: τύπος σκοινιού

καταχρήσεις
ντέργα : τέζα, knock out (π.χ. όταν κάποιον έχει πιεί πολύ, πέφτει «ντέργα»)
γκορδωμένος : ντέργα
αντράλα : ταραχή (π.χ. αντράλα στο κεφάλι = ταραχή στο κεφάλι)

τοπογραφία
γλιτσ(ι)νάρια (προφέρεται γκλιchνάρια) : βουνά με χαράδρες ή απότομο /επικίνδυνο έδαφος
στεφάνια : γκλιτσ(ι)νάρια
ζ(ω)νάκι: στενό πέρασα
μτσούτα (προφέρεται μchούτα): καταρράκτης

flora
μπίσλιες : τύπος μικρού και αρωματικού αχλαδιού
μπούνιες : τύπος μεγάλου αχλαδιού
μπίστια (τα) : πουρνάρια
ροκίσιο : καλαμποκίσιο


fauna

κανούτα: γκρίζα γίδα (μεταφορικά: η γριά γυναίκα)
καρέσω (προφέρεται καρέshω) : κόκκινη (για ζώα κοκκινωπού χρώματος)
στάλωμα: κοιμάμαι (για ζώα, τα ζεστά μεσημέρια, π.χ. έβαλε τα ζώα για στάλισμα)
σκαρίζω: ξυπνάω τα ζώα


εκφράσεις
όρσε : όρισε, πρόσταξε, διέταξε (χρησιμοποιείται σαν απάντηση, σήμερα πια μόνο από τις μεγάλης ηλικίας γυναίκες προς τους συζύγους τους)

ταπίπκα : μπρούμυτα, ανάποδα (π.χ. γύρισα/έπεσα ταπίπκα = γύρισα/έπεσα μπρούμυτα)

θεραπεύτ(η)κα: ευχαριστήθηκα (εκφωνείται ως επιφώνημα ευχαρίστησης μετά από οτιδήποτε μπορεί να προσφέρει ευχαρίστηση)


ακατάλληλα για κάτω των 18

μπροστομούνα: γυναίκα ελευθερίων ηθών, πουτάνα

καλαφατίζω (την) : επιδίδομαι στη γενετήσια πράξη με (την), πηδάω (την), φυστικώνω (την) κλπ.

σέρνομαι : επιδίδομαι στη γενετήσια πράξη (κυρίως για ζώα, π.χ.: τα μλάρια σέρν[ο]ταν: τα μουλάρια αναπαραγόντουσαν)

(*): Σημειώσεις από μια ώρα σε καφενείο της Ηπείρου, που τα φώτα πέφτουν στο γκεσταριλίκι του ξανθού γαλανομάτη ορεσίβιου 60άρη Άρη (δις). Ο Άρης πρέπει να είναι θείος μου καθόσον όλοι έχουμε κάποια συγγένεια μεταξύ μας, αλλά άντε βρες την. Κάθε φορά που με βλέπει μου λέει πόση εντύπωση του είχε κάνει που με είχε δει να σκιτσάρω την εκκλησία του χωριού. Έμοιαζε!!!, λέει έκαμβος. Ως φοιτήτρια τράβηξα ένα γερό κόλλημα με τη ζωγραφική once. Τεσπά, ως ένας από τους πρώτους που με αναγνώρισαν, του υποσχέθηκα να τον σκιτσάρω και τον ίδιο αν μοιραστεί μαζί μου την προαναφερθείσα ορεσίβια ορολογία.