τα όρια

συνέχεια από εδώ(1) , εδώ(2) και εδώ(3)

Στον κο Δημήτρη πήγαινα από την Πέμπτη δημοτικού μέχρι και την πρώτη Λυκείου. Aπό κάποιο σημείο και έπειτα, οι συνεδρίες γινόντουσαν στο νέο ιατρείο του, στην Πλατεία Μαβίλη. Για να πάω, έπαιρνα το λεωφορείο. Μόνη μου. Ήταν η πρώτη φορά που μετακινούμουν μόνη μου. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς τότε με συνάρπαζαν. Αν και στην αρχή φοβόμουν, μετά ένοιωθα ανεξάρτητη. Αν στη διαδικασία με τον παιδοψυχολόγο αναγκαζόμουν να πάω ένα βήμα πιο μπροστά από ότι αρκετοί συνομήλικοί μου ούτως ή άλλως, η φάση "λεωφορείο" έβαζε το κερασάκι σε αυτή την κατάσταση: μου προσέδιδε τον ανάλογο αέρα ανεξαρτησίας. Και στην εφηβεία, η ανεξαρτησία είναι λέξη κλειδί.

Με τον καιρό, τα πήγαινε-έλα στη Μαβίλη είχαν αρχίσει να αποκτούν άλλο νόημα. Από το να κάνω focus στο «πρόβλημα» είχα αρχίσει να καταλαβαίνω ότι η διαδικασία αυτή θα με έκανε ούτως ή άλλως να αλλάξω τον τρόπο που βλέπω τον εαυτό μου. Άρα και τη ζωή στο σύνολό της. Ως κλασσική έφηβος, το βασικό μου θέμα ήταν η σχέση μου ως προς τους άλλους, το μέλλον μου, τα όνειρά μου, η διαμόρφωση της προσωπικότητάς μου... να μάθω ποια είμαι. Ταλαντευόμουν υποθέτω ανάμεσα στο να μεγαλώσω και στο να διατηρήσω την ασφάλεια ή την ξεγνοιασιά της παιδικής ηλικίας. Από τη μια ήθελα να είμαι μοναδική, από την άλλη ντρεπόμουν όταν με πρόσεχαν. Και μάλιστα για το λάθος λόγο: την ομιλία μου. Όχι – Όχι – Όχι! Μη με προσέχετε για «αυτό»! Άσε που είχα τη μανία να δινω πολύ σημασία στο τι λένε οι άλλοι για μένα. Να τους χρησιμοποιώ σαν καθρέφτη για να βρίσκω ποια είμαι, τι μετράω. Τέτοια ανασφάλεια. Τσίου.

Στο σχολείο ήμουν πολύ καλή μαθήτρια. Το πρόβλημα στην ομιλία με έκανε είτε να κλείνομαι στον εαυτό μου από αμηχανία, είτε να προσπαθώ να είμαι άψογη μαθήτρια για να είναι ΠΡΟΦΑΝΕΣ ότι δεν είμαι χαζή, όπως ακούγομαι όταν μιλάω. Παράλληλα με την Μανίνα ή το Marie Claire μετά, διάβαζα κλασσική λογοτεχία, ποίηση και βιβλία για αιγυπτιολογία, ενώ αργότερα έφαγα κόλλημα και με την αστροφυσική. Hawking, Einstein, μαύρες τρύπες, θεωρία χάους, κβαντομηχανική. Είχα σηκώσει όλες τις εκδόσεις Κάτοπτρο και διάβαζα κάθε βράδυ. Αν μη τι άλλο μου άρεσαν πολύ, αλλά είναι προφανές ότι όποιος πετάξει αυτές τις λέξεις σε παρέα, σίγουρα δεν είναι χαζός. Geek πάλι δεν έδειχνα, διότι πάντα μου άρεσε να ντύνομαι και να βγαίνω βόλτες με φίλους, οπότε για πολλούς ήμουν απλώς "Η περίπτωση" ως γκόμενα. Σε όλα μέσα. Εκτός από την απλή, την απλούστερη μορφή επικοινωνίας: την κουβέντα, που αν και είχα κάνει μεγάλες προόδους, απείχα από το φυσιολογικό. Έτσι δεν έλεγε να μου ξεκολήσει (με τίποτα όμως, λέμε) η ιδέα ότι μπορεί κάποιος να με νομίσει καθυστερημένη. Ως αποτέλεσμα, τα φιλολογικά τα σνόμπαρα γιατί μου φαινόντουσαν γελοία (δεν θέλουν διάβασμα έλεγα), ενώ οι μαθηματικοφυσικοχημείες με πώρωναν γιατί εκεί μπορούσα να ξαναγίνω βασίλισσα (ακόμη να την ξεχάσω αυτή...). Μου άρεσαν, τους αφιέρωνα και χρόνο και με τον καιρό ανακάλυψα ότι είχα ένα άλλο προσόν: είχα φαντασία, οπτική μνήμη και συνδύαζα πράγματα που τα είχαμε διδαχθεί αποσπασματικά για να κατατροπώσω καθηγητές και τάξη σε αρκετά κρίσιμες στιγμές. Ήμουν υπερήφανη. Κομπλεξική μα υπερήφανη. Μην έχοντας πολλές επιλογές, άρχισα να το διασκεδάζω. Μπορεί να με έβγαζα λάδι αποδεικνύοντας θεώρημα με απόδειξη που δεν υπήρχε στο βιβλίο, να έλυνα άσκηση που ήταν εκτός ύλης ή που απαιτούσε ορχηστρικές δυνατότητες χρήσης των γνώσεών σου και άλλα τέτοια κουλά. Νομίζω ότι ένας σοβαρός λόγος, ο κυριότερος ίσως, για τις δάφνες μου ήταν η προγύμνασή μου με το «πρόβλημα» και τους ευφάνταστους τρόπους για να αποφύγω το ρεζιλίκι, που με έκανε να έχω κάθε στιγμή την φαντασία και τις γνώσεις μου σε ετοιμότητα, σαν χαρτιά σε τράπουλα. Μόλις δεν μου έβγαινε το παιχνίδι, το έστριβα αμέσως για να μη φανεί το «πρόβλημα». Ή για να μη αφήσω άλυτη την άσκηση. Μια λογική παντού. Ο κύριος Δημήτρης μου είχε πει κάποτε ότι πολυσκεφτόμουν, ότι ανέλυα πάρα πολύ τα πράγματα. Μα δεν νομίζω ότι αναφερόταν σε αυτό τον τομέα.

Πάντως τότε άρχισα να σκέφτομαι για πρώτη φορά ότι το "πρόβλημα" μου είχε βγάλει το λάδι μεν, με είχε φέρει πολλές φορές σε δύσκολη θέση, με είχε αναγκάσει να αντιμετωπίσω από μικρή δύσκολες καταστάσεις, μα μου είχε φέρει και πολλά θετικά: είχα αρχίσει να ανατέμνω τον εαυτό μου, να τον μαθαίνω, ωρίμασα πιο γρήγορα, έγινα πιο δυνατή, δεν το έβαζα εύκολα κάτω, ήμουν χαρούμενη που ξημέρωνε κάθε νέα μέρα και εγώ μάθαινα να αγαπάω τον εαυτό μου, να στηρίζω τις επιλογές μου, δεν έσκαγα για ότι έσκαγαν οι φίλοι μου (τίποτα δεν μπορούσε να με πτοήσει, αφού είχα πιο σοβαρά πράγματα να αντιμετωπίσω... και βήμα βήμα τα πήγαινα καλά), ήμουν πιο συνειδητοποιημένη σε κάθε μου βήμα.... και τόσα άλλα. Ποιοι άλλοι συνομίληκοί μου πάταγαν τόσο γερά στα πόδια τους?

Υπερήφανη λοιπόν για τα μαθητικά που επιτεύγματα μα στα βασικά δυσκολευόμουν ακόμη … Εκεί εγώ, προοδεύουσα μα ακόμη όχι εντελώς ξε-κολλημένη. Δημόσια, στην τάξη δηλαδή ή σε ακροατήριο πέραν των κολλητών, μίλαγα όπως παλιότερα. Δηλαδή σκατά. Κατ’ιδίαν όμως, πήγαινα καλά. Κόλλαγα, αλλά μίλαγα. Και το περίεργο? Συνειδητοποίησα ότι όταν θύμωνα, όταν ήμουν πολύ στεναχωρημένη, ή χαρούμενη…το πρόβλημα πήγαινε περίπατο! Σαν να μην υφίσταται! Με εξέπληττε και εμένα.

Γιατί? Ήταν σαν να ξεμπλοκάρει μια βαλβίδα. Οι λέξεις που ως τότε ήταν στο μυαλό και στο στόμα μου και αρνιόντουσαν να βγουν, εκτοξευόντουσαν με δύναμη. Ο κύριος Δημήτρης με παρακίνησε να το ερμηνεύσω. Λες και υπό Κ.Σ. να είχα βάλει ένα φίλτρο που ασυνείδητα με φίμωνε, ενώ όταν έβγαινα εκτός εαυτού, τότε που όλα τα παίρνει και τα σηκώνει, έστελνα στο διάολο και τα φίλτρα μου και όλα και τα έλεγα χύμα και τσουβαλάτα. Όταν ήμουν εκτός εαυτού για τον οιοδήποτε λόγο, έπευε να μετράει για μένα πολύ η γνώμη των άλλων για μενα, απελευθερονόμουν και μίλαγα χωρίς σταματημό. Καταπληκτική επισήμανση. Το κατάλαβα αμέσως. Έπρεπε να διαλύσω τα φίλτρα λογοκρισίας μου. Ανεξάρτητα του τι πίστευαν οι άλλοι για εμένα, έπρεπε να μάθω να πιστεύω στον εαυτό μου. Επιπλέον είχα ένα μειονέκτημα που υπό όρους θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως πλεονέκτημα: ήμουν επίμονη.

Ωραία τα είπα αλλά δεν είχα ιδέα πως γινόταν αυτό. Οι πρώτες προσπάθειες ήταν ατσούμπαλες. Δυο μικρές ιστορίες:

α. Μια νέα ψιλοβλαμμένη καθηγήτρια με φώναξε από τον κατάλογο να πω μάθημα. Συλλάβιζα. «Αν προσπαθείς να διαβάσεις από το βιβλίο του μπροστινού σου, μην κουράζεσαι. Πάρε ένα τρία, ξαναδιάβασέ το και μας τα λες άλλη μέρα.» Είπε γελώντας η «από καθέδρας». Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Η μισή τάξη κοιταζόταν έτοιμη να της ορμήξει να της εξηγήσει την κατάσταση. Έσκυψα το κεφάλι. Μου την έσπαγε αφόρητα να σκύβω το κεφάλι. Έπρεπε να πολεμήσω. έτσι το έβλεπα. Σαν πόλεμο. Στο διάλειμμα πήγα και την έπιασα. Πήγα να συλλαβίσω το τι τρέχει, με διέκοψε ανάγωγα και τότε θύμωσα. Άρχισα να φωνάζω, χωρίς να κολλάω, όλη την αλήθεια, να την κατηγορώ ότι δεν είναι σωστή εκπαιδευτικός κλπκλπ. Με το δίκιο της με ρώτησε γιατί μιλάω τώρα τέλεια. Ρωτήστε τη φιλόλογο που μας ξέρει καιρό της πέταξα πίσω από την πλάτη μου φεύγοντας.

β.Την επόμενη φορά είχα πάρει την απόφαση να αποκαταστήσω την τιμή μου μόνη μου και δημοσίως. Όπως δημοσίως με ρεζίλευαν συνήθως. Ένα πρωινό που δεν είχα διαβάσει μαθηματικά, μάσαγα τσίχλα και με φώναξε στον πίνακα ένας θρασύδειλος μαθηματικός πρώτη ώρα με την τσίμπλα στο μάτι δεν το φανταζόμουν ότι θα πάρω μπροστά. Και μάλιστα τόσο χοντρά. Μου βάζει το πρόβλημα και πάει πίσω. Κοιτάζω τον πίνακα και αρχίζω να σκέφτομαι πως θα μπορούσα να το λύσω αφού δεν είχα διαβάσει. Σκεφτόμουν και το χάσιμο χρόνου του έδωσε μια καλή πάσα. Ο τύπος, γνωστός για τις ειρωνείες του και τις ατελείωτες αποβολές που μοίραζε, με αρχίζει σε ένα «το να μασάς τσίχλα είναι το maximum που θα μπορούσε να κάνει το μυαλό σου ε? Άντε… κάτσε κάτω μη σε κουράζουμε». Οξεία ταπηρωκρανίωση. Έτσι, δημοσίως, με όλους από κάτω να με κοιτάζουν με λύπηση, αρχίζω ένα μπρεϊβχαρτικό λόγο χωρίς κανένα, μα κανένα πρόβλημα. Κάτι σαν αυτό: "Δεν κάθομαι κάτω. Θα κάτσω όταν λύσω την άσκηση. Την τσίχλα τη μασάω για να μην κοιμηθώ." (Ω, ναι! Έχει και θράσος η σχεδόν μουγκή!) "Κάντε λίγο πιο δεξιά, ενοχλείτε να βλέπω όλο τον πίνακα." Όσο αυτός και όλοι οι άλλοι είχαν μείνει σύξυλοι, μου ήρθε μια ιδέα, έπιασα την έγραψα και έλυσα το πρόβλημα. Κάθισα κάτω με δήθεν σίγουρο βήμα μα παραλίγο μπουρδουκλωθώ. Τα πόδια μου τρέμαν από νευρικότητα. Και τώρα?

Σιγά σιγά έπερνα φόρα. Το αυτόν άρχισα πια να το εφαρμόζω και άλλες φορές. Και να σπάω ένα ένα πολλά όριά μου. Λιγότερο άτσαλα ελπίζω.

Δεν έχει νόημα να μπω σε παραπάνω λεπτομέρειες. Έχω ήδη παραθέσει αρκετές για να πάρει κάποιος μια ιδέα. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πολύ παραγωγικά σε αυτόν τον τομέα. Έμαθα πολλά πολλά πράγματα για τον εαυτό μου, καλά και κακά, κάποια τα ανέτρεψα, άλλα τα κράτησα. Λόγω αυτής της ενδοσκοπικής πορείας –και μάλιστα κατά την εφηβεία- ένοιωθα πάντα ένα βήμα μπροστά από τους συνομηλίκους μου. Και σαφώς πιο σίγουρη για τις επιλογές μου. Άρχισα να αποδέχομαι ότι η μοναχικότητα που ένοιωθα είχε να κάνει με τη μοναδικότητά μου. Ζόρικη μοναδικότητα, αλλά μοναδικότητα. Έπρεπε λοιπόν να παίξω με τα χαρτιά που είχα στο χέρι μου. Δυσκολεύτηκα πολύ να καταλάβω (και ακόμη νομίζω πάσχω λίγο σε αυτό) ότι δεν χρειάζεται να είμαι τέλεια ή να κρύβω ένα μου πρόβλημα. Εξάλλου, αυτό το «πρόβλημα» έπαιρνε τροφή ακριβώς επειδή παρέμενε μυστικό, επειδή δεν ήθελα να το δείξω. Άρα , λίγο λίγο, δοκίμασα να αρχίζω να το λέω.

(στη συνέχεια το "τέλος" του έπους ή το "επικό" τέλος)