η σκιά του Χάρη (updated)

Το βρήκα κατά τύχη ψάχνοντας για το γνωστό βιβλίο του Τανιζάκι: το blog του Χάρη Κοντοσφύρη

Στην ουσία δεν είμαι σίγουρη αν μπορεί να το πει κάποιος blog, αφού ναι μεν έχει άρθρα που παρουσιάζονται από το πιο πρόσφατο προς το παλαιότερο, μα δεν επιτρέπει σχολιασμό. Νομίζω όμως ότι παρόλα αυτά θεωρείται blog. Από εκεί λοιπόν, αντιγράφω ένα εξαιρετικό άρθρο:

Γραμμή Σκιάς

Ένα τοπίο ταυτίζεται με τις σκιές του.


Ένα αρχιτεκτονικό τοπίο ταυτίζεται και αφομοιώνει τις σκιές του. Η ύπαρξη της σκιάς είναι αναγκαία για να βρει το τοπίο μια θέση στον ήλιο. Να φωτιστεί επαρκώς, να αποκαλυφθεί η κλίμακά του, να αναδυθεί στον ανθρώπινο πολιτισμό.

Μια μικρή σκιά, μια μεγάλη. Οι σκιές δεν είναι ίδιες σε όλους τους τόπους, έχουν διαφορετικό βάθος, απλώνουν γύρω από το αντικείμενο, άλλες γεμίζουν τα αντικείμενα. Οι τελευταίες είναι οι ενδιαφέρουσες. Σκιές που γεννιούνται στο φως της αυγής ή της δύσης, εκεί όπου τα τοπία στέκονται μπροστά στο φως, φαντάζουν με ένα ξεκάθαρο περίγραμμα, γεμάτα μαύρη ύλη, ένα βάθος απέραντο.

Οι σκιές σαν πρόσβαση στο χώρο της πόλης, στο χώρο των συμβόλων της, λειτουργούν ως ορόσημα. Μια Ακρόπολη στέκεται με ξεκάθαρο περίγραμμα, γεμάτη με μαύρη ύλη, μπρος στο φως της δύσης στο Σαρωνικό. Τα ορόσημα των πόλεων αποτελούν τα αρχέτυπα πολιτισμών που τόσο εύκολα μετατρέπονται σε καρτ-ποστάλ. Έχει ανακαλυφθεί η ομορφιά της σκιάς. Η αρχιτεκτονική ομορφιά της σκιάς μοιάζει παράδοξα ακίνητη λες και είναι σκόνη που λεκιάζει για πάντα το κτίσμα. Φως και σκοτάδι είναι αδιαχώριστα σε μια αιώνια αδιασάλευτη γαλήνη.

Ένα σκιερό αρχέτυπο μιας κινέζικης παγόδας μετατρέπεται σε κιβωτό ενός πανάρχαιου πολιτισμού, ο οποίος δημιούργησε το θέατρο σκιών. Είναι ένα οριενταλιστικό πρότυπο, χλευαστικό για ό,τι νομίζει ο δυτικός άνθρωπος πως είναι η Κίνα. Μια παγόδα με την αντανάκλασή της επιπλέει στον ορίζοντα μπροστά στα μάτια των θεατών και η παράσταση ξεκινά. Ήρωες, οι 10.000 Κινέζοι απόδημοι των Αθηνών. Στοιβαγμένοι μέσα στην κιβωτό διασχίζουν το ένθεν και το εκείθεν.

Το ένθεν και το εκείθεν είναι μια αντιστοιχία που εμπλουτίζεται από πολλούς συνειρμούς, μερικούς πασιφανείς. Ένθεν το κινέζικο θέατρο σκιών και εκείθεν ο καραγκιόζης και η απαράμιλλη αρχιτεκτονική απλότητα της σκηνογραφίας του. Το ασαφές είναι ο τεράστιος λαϊκός πολιτισμός των ανάγλυφων τέμπλων με την προβολική κλίση τους και τα αφηγηματικά τους παράθυρα που γεμίζουν με την αναπαραστατική ψευδαίσθηση της πραγματικότητας. Τα άδεια παράθυρα είναι ξεδοντιασμένες προθήκες των εικόνων του τέμπλου. Έχουν συληθεί! Την ίδια στιγμή αυτό το άδειασμα των παραθύρων προσδιορίζει την άδηλη αξία που έχουν οι αληθινές εικόνες τις οποίες φέρουν ως μνήμη οι απόδημοι και όχι ό,τι μπορούν να προβάλλουν σ� αυτές οι ιθαγενείς της μητρόπολης.

Η κιβωτός λειτουργεί ως φίλτρο εικόνων, παράθυρα που φωτίζονται αλλά στα τρίσβαθα, εκεί όπου πια το φως δεν μπορεί να διεισδύσει, κινούνται σαν απαλές σκιές σε φέγγος ονειρικό οι ζωές όλων αυτών των απόδημων που για τους ντόπιους έχουν γεννηθεί μέσα από έναν πυρήνα τυλιγμένο στα σκοτάδια.

Τους είναι άγνωστοι και όμοιοι.

Χάρης Κοντοσφύρης
Λόφος Σκουζέ, Αθήνα,
2 Φεβρουαρίου 2004

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Απ. Γιαγιάννος-Ι. Διγκλής, Ο κόσμος του Καραγκιόζη, Σκηνικά, Εκδοτική Ερμής Ε.Π.Ε., 1977
2. Απ. Γιαγιάννος-Ι. Διγκλής, Ο κόσμος του Καραγκιόζη, Φιγούρες, Εκδοτική Ερμής Ε.Π.Ε., 1977
3. Στάθης Δαμιανάκος, Θέατρο Σκιών. Παράδοση και Νεωτερικότητα, Εκδόσεις Πλέθρον, 1993
4. Τανιζάκι, Το Εγκώμιο της Σκιάς, Εκδόσεις Άγρα, 1992
5. Τζόζεφ Κόνραντ, Γραμμή Σκιάς, Εκδόσεις Ερατώ, 1996

Πάω να γράψω ένα σχόλιο, αλλά μου φαίνεται ότι φαίνεται ηλίθιο μετά από ένα τέτοιο κείμενο. Για αυτό δεν θα πω τίποτα άλλο, παρά "Enjoy"!

update
Μετά από επικοινωνία με τον Χάρη Κοντροσφύρη, αντιγράφω εδώ δυο κουβέντες προς κατανόηση του ανωτέρω κειμένου:
Elpizo na katalavainei kapoios oti to keimeno anaferetai se ena eikastiko ergo, to "Athina-Pekino".
To sygkekrimeno keimeno apotelese meros tou katalogou pou synodeve auti tin ekthesi (26 Biennal de Sao Paulo). To site mou exei tin morfi blog alla stin pragmatikotita ypostirizei to ypoloipo site to opoio den exei akoma anaptyxthei stin pliri tou morfi.