για τα πανηγύρια

-οδηγίες προς ναυτιλομένους-



Οξυδερκής Παρατήρηση: Τα πανηγύρια αποτελούν μια προσφιλή παράδοση διασκέδασης του λαού μας τους καλοκαιρινούς μήνες.

Προσωπική Σημείωση: Εγώ θα μιλήσω για τα πανηγύρια που ξέρω καλύτερα δλδ τα στεριανά και δη τα ηπειρώτικα. Μιλώ εκ πείρας χρόνων καθότι μέχρι τα 20 μου δήλωνα τακτική θαμώνας τόσο του πανηγυριού του χωριού μας όσο και των πέριξ. Added bonus? Από 6-18 χόρευα στο Λύκειο των Ελληνίδων αρχικά (με το οποίο και είχαμε δώσει ουκ ολίγες παραστάσεις σε διάφορα μέρη της πατρίδος μας) και αργότερα στο χορευτικό συγκρότημα του πολιτιστικού (what?) συλλόγου της Μ. Τα highlights αυτής της ένδοξης περιόδου αποτελούν γκάφες ολκής, όπως το να σου ξεκουμπώνεται μέχρι τη μέση το –παραδοσιακό- φόρεμα χορεύοντας πρώτη και να σου το κρατάει ο δεύτερος για να μην ανοίξει και ρεζιλευτείς, να αποτελείς την «αφέντρα» του «πως το τρίβουν το πιπέρι», να σου ξεφεύγει το μαστίγιο και να χτυπάς έναν χορευτή που φωνάζει «ΑΑΑ» μπροστά σε κόσμο κλπκλπ. Χώρια τα γκομενικά ευτράπελα ή τα ευτράπελα της εκάστοτε στολής.



Λοιπόν, έχουμε και λέμε. Σε τυχαία σειρά.

Στα πανηγύρια παρατηρούνται διάφορες ενδιαφέρουσες συνωμοταξίες, μερικές από τις οποίες είναι οι εξής:

- οι γκόμενες: οι γκόμενες συνήθως είναι ευτραφείς, ελαφριά και κακόγουστα ντυμένες, περιχαρείς και λατρεύουν το χορό. Οι γκόμενες σέβονται τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα. Π.χ. δεν θα χορέψουν ποτέ αντρικό χορό. Στο τσάμικο π.χ. δεν θα είναι ποτέ πρώτες και να κάνουν τσαλίμια. Αν τύχετε σε πανηγύρι που παιχτεί και καμμιά ζεμπεκιά, η γκόμενα είναι αυτή που το χορεύει σαν μπαλέτο: πολλές φιγούρες, γρήγορες κινήσεις κλπκλπ.

- ο «κολώνας» (του σπιτιού): ο «κολώνας» είναι πάντα άντρας. Δεν χορεύει ποτέ μέχρι να πάει η ώρα 3μιση. Μέχρι τότε τρώει σουβλάκια, πίνει μπύρες, κερνάει, κερνιέται, μιλάει με τους γύρω. Ξέρει τον κόσμο και όσους δεν ξέρει τους γνωρίζει. Αγοράζει πλαστικά παιχνίδια στα παιδιά του/ ανίψια/ βαφτιστίρια κλπ. Έχει κοιλιά, είναι μεσήλιξ και συνήθως συνοδεύει μια «γκόμενα»(βλ. ανωτέρω). Όταν (μετά τις 3μιση) σηκωθεί να χορέψει θα παραγγείλει τσάμικο, βαρύ. Θα το χορεύει όλα τσαλιμάκια γιατί δεν θυμάται πια το βασικό βήμα. Τουτέστιν πολύ φιγούρα «στον τόπο». Οι υπόλοιποι του κύκλου θα κάθονται ακίνητοι και θα χαμογελούν υποτίθεται με περηφάνεια και καμάρι. Οι περισσότεροι θα βαριούνται.

- οι γέροι του Mupper Show: αναζητήστε τους κάπου προς τα πίσω και γωνία. Δείχνουν να έχουν έρθει από υποχρέωση προς την κοινότητα ή τον Άγιο προς τιμήν του οποίου στήνεται το event. Στην ουσία γουστάρουν μα δεν το δείχνουν. Δεν χαμογελούν, κοιτάζουν με απαξία τους πάντες, γκρινιάζουν για τα σουβλάκια που είναι «παλιοκρέας» ή κρύα, τις μπύρες (που δεν πίνουν) και είναι ζεστές κλπ. Καμαρώνουν σιωπηλά όταν χορεύει κάποιος δικός τους και μόλις επιστρέψει στο τραπέζι του κάνουν ένα ταπ-ταπ στην πλάτη λέγοντας «μπράβο – και του χρόνου».

- οι έφηβοι: Στην αυγή της σεξουαλικότητάς τους, η εφηβική παρέα κάθεται όλη μαζί. Από 12 μέχρι 22 όλοι σε ένα τεράστιο τραπέζι (σαν γάμος). Οι απελευθερωμένοι/μάγκες πίνουν μπύρα, οι άλλοι αναψυκτικά. Όταν οι γονείς δεν βλέπουν πίνουν και αυτοί μπύρα ή κρασί. Το αυτό και με το κάπνισμα. Τα μηνύματα πάνε σύννεφο. «Για να μην φανεί ποιος γουστάρει ποιον» δημοσίως και έχουνε ντράβαλα. Τα αγόρια σπανίως χορεύουν. Κάνουνε πλάκες και υιοθετούν ένα βλέμμα μπλαζέ όταν μιλάνε στα κορίτσια και αφηγούντε κάτι που υποθέτουν ότι θα τις ψαρώσει. Τα κορίτσια είναι ντυμένα ωραία, αλλάζουν και δυό-τρία ρούχα τη βραδιά γιατί «δεν τις βολεύανε/λερώθηκε/με στένευε». Κατά καιρούς χορεύουνε κιόλας. Οι άρρενες δεν χορεύουνε. Όποιος χορέψει πάντως κερδίζει πόντους. Γενικώς οι ρόλοι δείχνουν να είναι αρκετά ξεκάθαροι.

Τι χρειάζεστε/ do it yourself:

1. ο πλάτανος: το φόντο κάθε καθώς πρέπει γλεντιού στην ηπειρωτική Ελλάδα. Συνήθως από κάτω του αραδιάζονται οι καλλιτέχνες. Αποτελεί το σκηνικό πολλών πικρών(ως προς το καλλιτεχνικό εκτόπισμα των προηγουμένων) αστείων όπως: «Χθες το πρωί που πέρασα ο πλάτανος ήταν καταπράσινος. Τώρα στο πανυγύρι τον βλέπω κίτρινο. Αναμενόμενο.»

2. μουσικοί (ή οργανοπαίχτες): γνωστοί ή άγνωστοι. Αν είναι γνωστοί όλοι θαυμάζουν το ταλέντο τους. Αν όχι δείχνουν ανοχή γιατί «δεν έχει σημασία, η παρέα μετράει». Η παρέα όντως μετράει στις καταστάσεις αυτές. Σε ότι και να παρευρίσκεσαι χωρίς την κατάλληλη παρέα μπορεί να αποβεί από μαρτύριο έως μια εξαιρετική βραδιά. Οι περισσότεροι παρατηρούν τον τραγουδιστή/τραγουδίστρια. Ο άσσος όμως είναι πάντα κάποιος μουσικός στο background. Θα τον ξεχωρίσετε από το παρδαλό πουκάμισο με το π.χ. ντεγκραντέ μπλε/γαλάζιο φόντο πάνω στο οποίο εμφανίζονται γεωμετρικά μοτίβα, καραβάκια, λαχούρια. Όλα μαζί. Σαν από βιντεοταινία του 80s Δαλιανίδη. Φοράει καδένα, από τα χείλια μπορεί να κρέμεται ένα τσιγάρο και δείχνει να βαριέται θανάσιμα. Η κάλτσα συνήθως είναι χρωματιστή. Σε άλλο χρώμα. Συνήθως βυσσινί.
Ειδική μνεία 1: η ηχώ. Αντιλαλούνε τα πάντα. Ένα-ένα-να-να-να-α-α-α. Δύο-δύο-δύο-υο-ο-ο-ο. Το υπ’αριθμόν (ον-ον) τάδε (άδε-άδε) αυτοκίνητο (το-το) εμποδίζει (ίζει-ίζει-ζει-ζει-ι-ι-ι).

Ειδική μνεία 2: το κλαρίνο. Το κλαρίνο δεν είναι πλέον ο πιο άθλια ντυμένος μουσικός. Από εκείνες τις εποχές που στουμπώναν το κλαρίνο 5χίλιαρα ή τα κόλαγαν στο κούτελο του κλαριντζή για να τους παίζει στο αυτί όσο είχαν παγώσει σε μια γονατιστή φίγούρα, έχει κυλίσει πολύ νερό στο αυλάκι. Σήμερα, για τους έντεχους υπάρχει ο Σαλέας, για τους πιο παραδοσιακούς ο Πετρο-λούκας Χαλκιάς.

3. η παρέα λοιπόν. Το θέμα θίχτηκε απέξω απέξω και νωρίτερα. Η παρέα πρέπει να έχει διάθεση για γέλιο και να ξέρει να χορέυει. Αν όχι όλοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι. Και να μην χρειάζεται αυτοκίνητο για να πάει σπίτι της.

4. πραματευτής (κοινώς: πλανόδιος έμπορος): Έμπορος πλαστικών παιχνιδιών με έφεση στις ξανθές χοντρές κούκλες (με όλο το ροζ σερβίτσιο τους), τα σπαθιά, νεροπίστολα, πιστόλια με καψούλια, τα βελάκια και τα φιαλίδια γαι μπρουρμπουλίθρες. Αρέσκεται στο να στήνει την καρέκλα του είτε εκατέρωθεν της τέντας που σκεπάζει την πραμάτεια του, είτε μέσα στη μέση του δρόμου σαν θυρωρός.

5. χαλβατζής (Φαρσάλων): ο παχύτερος από όλους τους υπόλοιπους επαγγελματίες των πανηγυριών. Τρεις-τέσσερις τεραστιοι στρογγυλοί δίσκοι μπροστά του τον κάνουν να ξεχωρίζει από όλους τους άλλους. Οι πελάτες του συνήθως μπορούν να ψηφίσουν. Για όσους δεν μπορούν, στην άκρη του πάγκου υπάρχουν κόκκινα τεράστια γλυφιτζούρια σε σχήμα καρδιάς(κοριτσάκια) ή κόκκορα(αγοράκια). Marketing σου λέει μετά.

6. λουλουδού: η τελευταία (χρονικά) προσθήκη στο πάνελ. Όταν δεν είναι γύφτισα/τσιγκάνα/rom aka και τεγμένη μόνο στην υπηρεσία αυτή, συνήθως είναι γκόμενα/σύζυγος μέλος της μουσικής κομπανίας, του πραματευτή ή του χαλβατζή. Λεπτομέρεια: όταν η λουλουδού εξαφανίζεται την πέφτει για ύπνο στο φορτηγάκι του συνοδού της. Και ας βαράνε οι άλλοι απέξω τα όργανα όσο θέλουν.

7. Μπαλονάς/φωτογράφος: έτερες προσθήκες στα σύγχρονα πανηγύρια. Νο comments. Αρκεί να μην φύγει κανένα μπαλόνι.

8. ψήστης/διοργανωτής/host: θεμέλιοι λίθοι κάθε πανηγυριού. Μαζί με τον ταμία. Όταν ταυτίζονται στο ίδιο πρόσωπο ακόμη καλύτερα. Δίνει το tempo σε όλη τη βραδιά. Υπεύθυνος για όλα.

Οι χοροί:


γενικά: Πάντα κύκλος. Δεν ξεβιδωνόμαστε στο κούνημα γιατί είναι γελοίο. Ευθυτενής στάση. Χαμόγελα επιτρέπονται.

Στα δύο (Γιάννη μου το μαντήλι σου, Βασιλικός θα γίνω κοκ). Τα θέματα ήταν βατά που λέμε. Μαζί με την επόμενη κατηγορία, οι πιο εύκολοι χοροί για τους πάντες. Από πιτσιρίκια μέχρι αρχάριους.


Στα τρία (δόντια πυκνά, παιδιά της Σαμαρίνας, κοντούλα λεμονιά κλπ). Μόλις μάθεις το βήμα γίνεται ελαφρώς βαρετό. Και αυτό και το "στα δυο" επιδέχονται στροφών και λοιπών φιγουρατζίδικων κολπακίων.

Τσάμικο (Ιτιά, Παπαλάμπραινα, Αητός για τους mainstream. Για τους εναλλακτικούς υπάρχουν και ένα σωρό άλλα. Ψήφος στον «Βλαχοθανάση».) Υπάρχει σε παραλλαγές των 8, των 12, των 14 και των 16 βημάτων. Κάθε τραγούδι έχει το ρυθμό και το βήμα του. Πιο κοινά είναι των 12 και των 16 βημάτων. Η παράδοση λέει ότι οι άντρες χορεύουν με πιο έντονα σηκώματα των ποδιών. Σήμερα οι νεώτερες δεν δίνουν δεκάρα αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Εμείς σε χορούς κάναμε και στροφές και «καθίσματα» στο «πήδημα επαναφοράς» των οποίων όλοι για κάποιον λόγω καραγουστάρουν. Αναδίδει μια αναζωογώνηση ας πούμε. Όποιος το έχει δοκιμάσει ξέρει. Το ιδιαίτερο στο τσάμικο είναι ότι σε κάποια στιγμή που αρχίζει να σολάρει το κλαρίνο, σολάρει και ο πρώτος χορευτής.

Ο δεύτερος, ο οποίος οφείλει να έχει δυνατά χέρια και μια πετσέτα, τον «κρατάει» όσο ο άλλος κάνει τα δικά του: στροφές, καθίσματα, ψαλίδια, χτυπήματα του ποδιού, τούμπες κλπ. Ο υπόλοιπος κύκλος κρατάει το ρυθμό με βήματα επί τόπου. Κλέφτικο βαφτίζεται από τους λαογράφους το τσάμικο με ιστορικού περιεχομένου στίχους.

Λοιπά: Άλλοι δύσκολοι/σπάνιοι χοροί (μπεράτης, μενούσης, πωγώνι, μετσοβίτικος, ζαγορίσιος, ζωναράδικος, σαρακατσάνικος) και άλλοι εύκολοι (καλαματιανό, κοφτό, συρτό) δεν είναι στο κυρίως πιάτο. Κατά παραγγελίαν όμως όλα γίνονται. Όπως και τα νησιώτικα.

και ολίγο video (άκρως φιγουρατζίδικο, τόσο που χάνεται σε μερικά τραγούδια το κανονικό βήμα χάριν του θεατράλε. Ακούγονται: βασιλικός θα γίνω, κοφτό, Μενούσης, κοντουλα λεμονιά κ.α.)




υγ: Η υπογράφουσα έχει καβαντζάρει στην τοπική κοινωνία ως προσωπικές σπεσιαλιτέ τον ικαριώτικο από νησιώτικα (όπως και να τον παίζουν δλδ με κλαρίνο!) και τον Βλαχοθανάση από τσάμικα.


Με φιγούρες βεβαίως βεβαίως και τα δυο κατόπιν συνεννοήσεως με την υπόλοιπη παρέα του –τέως- χορευτικού το διασκεδάζουμε δεόντως.
tip: τσόκαρα, παντόφλες κλπ μοδάτα αξεσουάρ απαγορεύονται για λόγους σωματικής υγείας των χορευτών και των παρευρισκομένων. Για τον ίδιο λόγο και τα stilettos.
Για λόγους πρακτικούς τα strapless, pencil skirts και οτιδήποτε φέρει ανεξέλεγκτο σκίσιμο.